Tüketicinin Hal Yasasından Beklentisi
“Vatandaşlarımız, tarla ile pazar ya da market fiyatı arasındaki uçurumun kapanmasını bekliyor. Meyve ve sebze; üreticiden çıkar, şehir hallerinden geçer, pazara ve markete ulaşır. Bu süreçte fiyat her adımda katlanır.” diyen ÇALIŞKAN, hal dışındaki ürünlere de dikkat çekti.
Peki Hal Dışındaki Ürünler?
ÇALIŞKAN, hal kapsamı dışında kalan birçok temel gıdayı sıraladı:
“Buğday, arpa, mısır, yağlık ayçiçeği, pirinç, yem bitkileri, bal, süt, peynir, tereyağı… Bunlar halden geçmez. Peki üreticiden tüketiciye gelene kadar hangi yollardan geçiyor? Çiftçi kaça satıyor, biz kaça yiyoruz, biliyor muyuz?”
ÇALIŞKAN, çarpıcı örnekler verdi: “Çiftçiden 13 TL’ye alınan süt, sanayide 17,15 TL maliyetle işleniyor. Kaşar peyniri, klasik peynir 220 TL’ye tüketmemiz gerekirken 300 TL’ye satılıyor. 95 TL olması gereken kültür peynir, 160 TL’ye raflara çıkıyor.”
Hal Yasası Bu Sorunu Çözer mi?
İl Başkanı ÇALIŞKAN, hal yasasının sınırlı bir etki yapabileceğini vurguladı:
“Hal yasası tüketici lehine düzenlense bile sadece meyve ve sebze fiyatlarını sınırlı ölçüde etkileyebilir. Ancak süt, buğday, ayçiçeği, mısır gibi hal kapsamı dışında kalan ürünlerde fiyat farkları devam eder.”
Fiyatların Belirlenişi
ÇALIŞKAN, bu ürünlerin fiyatlarının nasıl belirlendiğini şöyle açıkladı:
“Ürün borsaları üzerinden belirleniyor, stokçuluk ve spekülasyonla şişiriliyor, döviz hareketleri veya ithalat politikaları bahane edilerek artırılıyor.”
Çarpıcı Örnekler
“Üretici zarar ederken aracı ve sanayici kat kat kazanıyor. Geçen yıl tüccar, çiftçiden buğdayı 7 TL’ye aldı, 11 TL’den üretime girdi. Çiftçi zarar ederken ekmek pahalandı. Ayçiçeği düşük fiyata alınır, stoklanır, döviz veya yurtdışı fiyat artışı bahane edilerek yağ fiyatı şişirilir. Arpa spekülasyonla yem fiyatını artırır, et fiyatı yükselir. Mısırda ya spekülasyon olur ya da ithalat vergisi sıfırlanır. İthalatçı kazanır, üretici batar.”
Çözüm Ne?
İl Başkanı ÇALIŞKAN, çözümün yalnızca hal yasasına bel bağlamak olmadığını ifade etti: “Sadece hal yasasına bel bağlamak yetmez. Meyve sebze gibi, tüm tarım ve hayvancılık üretiminde Birlikte Üretim Modeli hayata geçirilmelidir. Devlet, kooperatifler aracılığıyla üreticiyle ortak olacak. Kooperatifler, merkez birlik çatısı altında fiyatları denetleyecek. Böylece tüketici, hal yasasından beklediğinin de ötesinde kazanç sağlayacak; çiftçi ise daha çok bereket görecek.”
Neden Birlikte Üretim Modeli?
ÇALIŞKAN, sözlerini şu ifadelerle noktaladı: “Hal yasası tek başına çözüm değildir. Üretim, planlama, takip, AR-GE ve girdi maliyetlerini düşüren verimlilik artışıyla büyür. Birlikte Üretim Modeli ile üretim artar, istihdam artar. Maliyetler düşer, kalite yükselir. Zararlı tarım ilaçları azalır, daha sağlıklı besleniriz. Çocuklarımız proteine ulaşır, zihinsel gelişimleri artar. Sağlık harcamaları düşer, toplumun yaşam kalitesi yükselir. Devlet tüm tarımsal girdileri çiftçisine verecek, çiftçi kredi ve faiz sarmalına girmeyecek ve çifti borcunu mahsulüyle ödeyecek, çiftçi bankacılara, tefecilere ve aracılara mahkum olmayacak.”
